Modernizacja Królestwa Polskiego w 1 połowie XIX wieku

prof. dr hab. Dariusz Złotkowski

Wydział Filologiczno-Historyczny UJD
Instytut Historii
Zakład Historii XIX wieku

prof. dr Aleš Zařícký

Ostravská univerzita
Filozofická fakulta
Katedra Historie

Dyscyplina naukowa: historia

Modernizacja Królestwa Polskiego w 1 połowie XIX wieku. Udział specjalistów z ziem czeskich

W 1815 r. na mocy postanowień Kongresu Wiedeńskiego z ziem Księstwa Warszawskiego powstało nowe quasi-niezależne państwo, Królestwo Polskie, złączone unią personalną z carami Rosji z dynastii Romanowych. Oznaczało to przekreślenie układów rozbiorowych, a w tzw. okresie konstytucyjnym (do wybuchu powstania listopadowego) o najważniejszych wewnętrznych sprawach nowego państwa decydowali sami Polacy. Jednym z założeń jakimi kierowały się władze Królestwa Polskiego była odbudowa kraju po zniszczeniach z czasów napoleońskich, a także jego modernizacja, przez odgórne promowanie rozwoju przemysłu, który w szlacheckiej Rzeczpospolitej praktycznie nie istniał. Osiągnięcia w tym zakresie po 1815 r. były znaczne, najbardziej znanym przykładem rozbudowa, a właściwie budowa na nowoczesnych zasadach Staropolskiego Okręgu Przemysłowego przez Stanisława Staszica. Rozwój hamowany był przez brak na terenie polskich wyspecjalizowanych fachowców, czemu starano się zaradzić stwarzając prawne i ekonomiczne zachęty do osiedlania się na terenie Królestwa specjalistów z różnych dziedzin w krajów niemieckich (głownie Saksonii) oraz ziem czeskich. O ile udział specjalistów niemieckich w tworzeniu podstaw przemysłu (i nie tylko) na centralnych ziemiach polskich został już opracowany, o tyle „kierunek” czeski jest mniej rozpoznany. Władze Królestwa Polskiego prowadziły zaś także w Czechach, znacznie lepiej rozwiniętych niż akcję rekrutowania specjalistów oferując im atrakcyjne warunki pracy i osiedlania się, przy czym dotyczyło to zarówno Niemców jak i Czechów. Jednym z regionów gdzie w znacznej liczbie osiedlali się przybysze z Czech były okolice Częstochowy, m.in. Kamienica Polska. Proces ten ilustrują dobrze zachowane materiały poszczególnych komisji rządowych Królestwa Polskiego w zbiorach Archiwum Głównych Akt Dawnych, jak również paralelna dokumentach w Morawskim Archiwum Krajowym w Brnie oraz Narodowym Archiwum w Pradze.

Celem projektu byłoby więc przebadania procesu napływu na ziemie polskie specjalistów z ziem czeskich oraz oszacowanie ich udziału w rozwijanym przez władze Królestwa Polskiego przemyśle. Główne zagadnienia badawcze obejmować będą 1. przebadania głównych linii polityki modernizacyjnej Królestwa Polskiego na tle jego stosunku do Cesarstwa Austriackiego 2. ustalenie głównych dróg rekrutacji specjalistów z ziem czeskich 3. głównych miejsc ich osiedlania się i prowadzenia działalności 4. oszacowania udziału specjalistów z ziem czeskich w ogólnym rozwoju przemysłu na terenie Królestwa Polskiego. Badania będą wykorzystywać wszystkie niezbędne metody badawcze dla tego rodzaju badań historycznych.