Literatura a fenomen zmiany w ujęciu porównawczym

dr hab. Joanna Ławnikowska-Koper, prof. UJD

Instytut Literaturoznawstwa

e-mail: j.lawnikowska-koper@ujd.edu.pl

dyscyplina naukowa: literaturoznawstwo

Literatura a fenomen zmiany w ujęciu porównawczym

Badania nad fenomenem zmiany mają swe źródło w doświadczaniu obserwacji i ocenie rzeczywistości przez jednostki i grupy. Oparte o ideę heraklitejską założenie o ciągłej zmianie obecne między innymi w myśli Zygmunta Baumana i Hansa Ulricha Gumbrechta dotyczy wszelkich dziedzin ludzkiego działania a tym samym jest obecne w humanistyce, w której centrum pozostaje człowiek. Literatura zmiany te poddaje dyskursowi, archiwizuje sama stanowiąc część procesu zmiany poprzez poszukiwanie i stosowanie adekwatnych środków wyrazu dla opisu zmieniającej się rzeczywistości.

Obszarem planowanych badań pozostaje literatura niemieckojęzyczna i polska po 1945 r.  w ujęciu porównawczym. Jednostkowe badania dotyczą obrazu i świata rodziny, obrazu i świata kobiet, obrazu i świata mężczyzn oraz obrazu i świata dzieciństwa, a konkretnie przyczyny, sposobu, zakresu i oddziaływania zmiany w wymienionych obszarach. Analizie poddane będą wybrane utwory literackie, w których odzwierciedla się zmiana mentalności i systemu wartości wyrażana opisem świata materialnego. Proponowana metoda do dynamiczny model kontekstowy opracowany przeze mnie i przedstawiony w monografii Literarisierung der Familie im Wandel (Berlin: Lang 2018) wraz instrumentarium padań porównawczych.

Literatura:

„Literarisierung des sozialen, mentalen und materiellen Wandels in Inger-Maria Mahlkes Roman ,Archipel‘“, w: Lieterarisierung der Gesellschaft im Wandel, pod red. J. Ławnikowskiej-Koper i A. Majkiewicz. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht Verlage 2020, s. 65-86.

„Literarische Familien im Fokus des Wertewandels. Zu deutschsprachigen Familien- und Generationeromanen im 21. Jahrhundert“, w: Werte und Paradigmen zwischen Wandel und Kontinuität. Literatur- und sprachwissenschaftliche Perspektiven, red. Anna Rutka, Magdalena Szulc-Brzozowska. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht Verlage 2019, s. 131-46.

Byt urzeczowiony. Obraz codzienności mieszczańskiej w krótkiej prozie Gabriele Wohmann, w: Antropologia kultury mieszczańskiej. Częstochowa: Wyd. AJD 2016, s. 167-180.

Familiennarrative aus kulturanthropologischer Sicht. Anna Mitgutschs  Familienfest in Wiesław Myśliwskis Der helle Horizont, w: Sprache-Literatur-Erkenntnis, red, W. Wiemueller i K. Kupczyńska. Wien: Praesens, s. 256-279.