Uniwersytet
dr hab. Artur Żywiołek, prof. UJD
Dyscyplina naukowa: literaturoznawstwo
Naukowe imaginaria w literaturze nowoczesnej
Związki literatury i nauki stanowią nie tylko domenę pisarstwa science fiction, lecz takż obecne są w twórczości poetów i pisarzy różnych formacji kulturowych (polskich i europejskich). Choć „wynalazcą” gatunku s-f był Stanisław Lem, to przecież także inni poeci i pisarze inspirowali się problematyką nowoczesnej kosmologii, astrofizyki, fizyki czy matematyki, kreując swoje wizje możliwych i niemożliwych światów. Opublikowane w roku 1919 dzieło Rudolfa Kassnera Liczba i oblicze stanowi świadectwo refleksji na temat relacji między matematyką i fizyką matematyczną (na przykład teoria względności Einsteina, geometria Riemanna czy teorie nieokreśloności Gödla) a wyobraźnią poetycką oraz estetyczno-filozoficzną. Artystyczną ewokacją dynamiki istnienia w pespektywie konsekwencji wywołanych przez dwudziestowieczne „rewolucje naukowe” jest na przykład twórczość Bolesława Leśmiana, dla którego podstawowym zagadnieniem światopoglądowym był rytm, będący nie tylko przejawem dźwiękowej natury języka, lecz przede wszystkim efektem wzajemnego oddziaływania wyobraźni naukowej i poetyckiej. Wiele śladów naukowych pasji odnaleźć można także w twórczości Edwarda Stachury, Tymoteusza Karpowicza, a także u dziewiętnastowiecznych poetów i pisarzy takich jak Mickiewicz, Słowacki czy Prus oraz wielu innych.