Przejdź do treści
Fundusze Europejskie, Wiedza Edukacja Rozwój. Rzeczpospolita Polska. Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej Nava. Unia Europejska, Europejski Fundusz Społeczny.

Opiekun naukowy:

dr hab. Urszula Wójcik prof. UJD

 

Dyscyplina naukowa: językoznawstwo

 

Średniowieczne zasoby onimiczne jako źródło w badaniach historycznojęzykowych

Nazwy własne w perspektywie historycznej od początku stanowiły wspólny przedmiot badań kilku dyscyplin naukowych. Od XIX w. możemy mówić przynajmniej o trzech nurtach badawczych, sprofilowanych albo przedmiotowo, czyli na język zapisów źródłowych, albo procesualnie. W związku z tym, że nazwy stanowią kategorię wtórną w stosunku do apelatywów, indywidualizując jednostkowe obiekty (miejsce), w niewielkim stopniu podlegają zmianom i dlatego zachowują często dawniejszy stan języka w obszarze fonetyki, fleksji, leksyki, ale i również słowotwórstwa. Już w XIX w. rozwinęły się studia językoznawcze o charakterze filologicznym nad najstarszymi nazwami własnymi w celu poznania procesów zachodzących w języku staropolskim pomiędzy X a XIV wiekiem.

Zaproponowany temat badawczy odwołuje się do badań we wszystkich wymienionych obszarach, z naciskiem na leksykę i dialektologię historyczną. Badania będą miały charakter źródłowy, będą w nich wykorzystywane średniowieczne onimy (nazwy osobowe, nazwy miejscowe i hydronimy).

Metodologia: badania etymologiczne oparte na metodzie historycznoporównawczej i wnioskowaniu zgodnym z prawami językowymi. Narzędzia analizy etymologicznej są zapożyczane z fonetyki, morfologii, leksykologii, semantyki i innych dyscyplin, i wraz z ich rozwojem, powinna zmieniać się również analiza etymologiczna.

Wydaje się celowe podjęcie wysiłku stworzenia słownika najstarszych i „zagubionych’ apelatywów rekonstruowanych na podstawie dostępnych onomastykonów. Byłby to rodzaj suplementu, w wielu wypadkach weryfikujący i wzbogacający materiał leksykalny poświadczony w słownikach historycznej polszczyzny, ale i też w słownikach etymologicznych. W połączeniu z onomastykonami stanowiłby istotne źródło w dalszych badaniach historycznojęzykowych. Komplementarne wykorzystanie tak olbrzymiego materiału otwiera dalsze perspektywy badawcze w kierunku badań etymologicznych, dialektologicznych, leksykalnych i morfologicznych.